طراحی تجربه کاربری UX یک مفهوم کاربردی و مهم در طراحی سایت و دیجیتال مارکتینگ است که در این مطلب به صفر تا صد آن خواهیم پرداخت.
یکی از مفاهیمی که در طراحی سایت و دیجیتال مارکتینگ زیاد به آن برخورد می‌کنیم «طراحی تجربه کاربری» یا همان «طراحی UX» است. اما علیرغم استفاده زیاد از این مفهوم در بسیاری از مقالات و اهمیت بالای آن در طراحی سایت، هنوز کاربران زیادی دقیقا نمی‌دانند که طراحی تجربه کاربری UX چیست و کار طراح UX دقیقا چیست؟ به همین بهانه، در این مطلب از مجله آموزشی راستین وب قصد داریم با پاسخ دادن به این سوال و سوالات مشابه، مفهوم طراحی تجربه کاربری UX را زیر ذره‌بین خواهیم برد و به تمام جزئیاتی پیرامون آن اشاره خواهیم کرد. در ادامه با ما همراه باشید.
آنچه در ادامه می خوانید:
طراحی تجربه کاربری UX چیست؟
اگر قصد دارید طراحی تجربه کاربری UX را به عنوان یک حرفه دنبال کنید و یا حتی همین حالا در ابتدای راه خود به عنوان یک طراح تجربه کاربری UX قرار گرفته‌اید، بسیار مهم است که پیش از آشنا شدن با ویژگی‌ها و مهارت‌های لازم یک طراح UX با مفهوم طراحی تجربه کاربری UX آشنا شوید. بعلاوه، پیش از آنکه بتوانید مفهوم طراحی تجربه کاربری را به خوبی درک کنید باید ابتدا درک درستی از تجربه کاربری داشته باشید. در این بخش مرحله به مرحله، بدون عجله و به ترتیب به تک تک این مفاهیم خواهیم پرداخت.
تجربه کاربری چیست؟
تجربه کاربری یا همان UX که مخفف عبارت User Experience بوده بر روی تجربه کلی کاربر در زمان مواجهه با محصول و خدماتی که به وی ارائه می‌کنید دلالت دارد. بسته به چگونگی طراحی محصول یا خدمت مورد نظر، این تجربه می‌تواند کاملا رضایت بخش بوده و یا در مقابل، کاملا نا امید کننده و آزار دهند باشد.
معمولا، مفهوم تجربه کاربری UX بیشتر هنگامی به گوش می‌رسد که موضوع بحث، یک محصول دیجیتال مثل طراحی سایت است اما تجربه کاربری UX فقط به دنیای دیجیتال محدود نبوده و هر چیزی می‌تواند براساس تجربه کاربری تولید و ارائه شود؛ از بسته بندی یک جعبه کلوچه گرفته تا تولید چرخ‌های صندلی چرخ دار!
به بیان ساده‌تر، بازخورد بد یا خوب تجربه کاربر را می‌توان در همه جا شاهد بود.همه ما خیلی بیشتر از انتظار خودمان در مورد تجربه کاربری اطلاع داریم؛ درواقع، هر زمانی که شما یک سایت یا اپلیکیشن را به دلیل اینکه از آن خسته می‌شوید می‌بندید و یا هر باری که دوباره به سراغ یک سایت یا اپلیکیشن تکراری می‌روید، بدون اینکه خودتان مطلع شوید طراحی تجربه کاربری UX آن وبسایت را مورد قضاوت قرار می‌دهید.
طراحی تجربه کاربری UX چیست؟
طراحی تجربه کاربری UX یا همان (User Experience Design) که به اختصار به آن UXD نیز گفته می‌شود به تمام عناصری اشاره دارد که بر روی تجربه کاربر از محصول یا خدمات شما تاثیر خواهند گذاشت. در طراحی تجربه کاربری، تمام تمرکز طراح بر روی نیاز کاربر یا مشتری خواهد بود و به مواردی مثل راحتی استفاده، کیفیت و کارایی توجه زیادی خواهد شد.
کاربران تنها زمانی خواهند توانست از تمام پتانسیل‌های سیستم‌های پیچیده‌ای مثل وبسایت‌ها و برنامه‌های کامپیوتری استفاده نمایند که این سیستم‌ها توسط یک رابط کاربری کارآمد به آن‌ها ارائه شود و این طراحان UX هستند که پل بین محصول و کاربر نهایی را ایجاد می‌کنند.
در طراحی تجربه کاربری بررسی می‌شود مردم چگونه با محصولات یا خدماتی که ارائه می‌شود تعامل پیدا می‌کنند و تلاش می‌شود که این تعامل تا حد امکان آسان و با طی کم‌ترین صورت بگیرد. در طراحی تجربه کاربری UX باید به نظرات و به ویژه بازخورد‌های منفی کاربران گوش داده شود و در کنار بهره بردن از روش‌های خلاقانه و کاربرپسندانه، تجربه گذشته کاربران نیز مورد آنالیز قرار گیرد تا تصمیمات جدید برای برطرف کردن مشکلات قبلی اتخاذ شود.
طراحی تجربه کاربری UX از کجا آمده است؟
بحث تجربه کاربری UX برای اولین بار در 1990 میلادی توسط دکتر دونالد نورمن، مهندس برق و دانشمند علوم شناختی در شرکت اپل، عنوان شد. با در الویت قرار دادن طراحی کاربر محور، نورمن بر اهمیت طراحی براساس نیازهای کاربر تاکید کرده و با بیان کلمات زیر عنوان کرد که یک طراحی کاربر محور باید چه چیزهایی را شامل شود:
تمام جنبه‌های تجربه یک شخص از یک سیستم، از مواد اولیه که برای ساخت خود تعامل استفاده می‌شود (فیزیکی یا دیجیتال) تا رابط کاربری، گرافیک و راهنمایی.
یک تجربه کاربری خوب یا بد چه شکلی است؟
حاالا که می‌دانیم تجربه کاربری چیست، در این بخش به دو مثال از تجربه کاربری UX خوب یا بد اشاره خواهیم کرد تا هرچه بیشتر این مفهوم را بشناسیم. برای شروع ، پیش از اینکه به سراغ نمونه دیجیتال برویم ابتدا از مثالی معمولی‌تر که بیشتر به در زندگی روزمره شاهد آن هستیم شروع خواهیم کرد.
مثال شماره یک
به تصویر زیر دقت کنید و ببیند که آیا متوجه یک طراحی تجربه کاربر خوب و بد در آن می‌شوید؟ در نگاه اول، محصول به عنوان یک شیر آب شناسایی می‌شود و طراحی آن نیز به نظر کارآمد می‌رسد؛ این شیر آب تمام قطعات لازم را شامل می‌شود، زیبا است و می‌تواند آشپزخانه و یا حمام شما را زیباتر کند.
حالا اما، بعد از نگاه اول، سوالاتی که در مقابل تصویر عنوان شده است را از خود بپرسید.
همانطور که احتمالا متوجه شدید پاسخ به این سوالات امکان‌پذیر نیست. اگر هنگام استفاده از این شیر آب اشتباها آب گرم را در زمانی که نمی‌خواهید باز کنید ممکن است دستان شما آسیب ببیند. کاربر نباید مجبور شود برای آگاهی از نحوه کار محصول شما زیاد فکر کند و همچنین نباید یک تجربه بد (در این مثال سوختن دست‌ها) برای او صرفا جهت یادگیری رقم بخورد.
چگونه می‌توان طراحی این شیر آب را ایمن‌تر کرد؟ راهی برای اینکه کارکرد آن راحت‌تر برای کاربر قابل درک باشد وجود دارد؟ پاسخ به این دو سوال می‌تواند مشکل طراحی کاربر UX شیر آب را حل کند.
مثال شماره دو
برای درک درست این مثال ابتدا باید با مفهوم «وایر فریم» در طراحی سایت آشنا شویم. به بیان خیلی ساده، وایر فریم یک نقاشی از طراحی شما است. همانگونه که معماران پیش از ساختن سازه، نقشه آن را می‌کشند، طراحان UX نیز برای نشان دادن و بیان عملکرد طراحی اولیه خود از وایر فریم استفاده می‌کنند. وایرفریم‌ها می‌توانند با دست و یا کامپیوتر کشیده شده و معمولا پیش از طراحی محصولات دیجیتال مورد استفاده قرار خواهند گرفت. البته لازم به ذکر است که وایرفریم بر روی لایه کلی و عملکرد محصول تمرکز دارد و در حد حداقلی به عناصر طراحی ظاهری پرداخته می‌شود.
اما حالا به سراغ مثال شماره دو می‌رویم؛ به دو وایرفریم زیر توجه نمایید و ببینید که آیا مثالی از طراحی تجربه کاربر خوب یا بد مشاهده می‌کنید یا خیر؟
در وایرفریم سمت چپ، برجسته‌ترین دکمه دکمه Delete است. این دکمه از سایر دکمه‌ها بزرگتر بوده، به رنگ قرمز است و در سمت راست قرار گرفته. روانشناسی رنگ قرمز به ما می‌گوید که این رنگ می‌تواند خیلی خوب توجه کاربر را جلب کرده و معمولا این دکمه‌های تایید هستند که در سمت راست قرار می‌گیرند. این رابط، بیشتر کاربر را به حذف کردن چیزی تشویق کرده و شانس اینکه کاربر به صورت تصادفی دکمه Delete را بزند افزایش می‌دهد.
در وایر فریم سمت راست، درحالی که چک باکس مربوط به لغو عضویت یا همان unsubscribe انتخاب شده است، هیچ گزینه‌ای برای لغو اشتراک وجود ندارد. دکمه موجود فقط به کاربر اجازه عضویت و یا کنسل کردن پروسه را می‌دهد. نداشتن گزینه لغو برای یک اشتراک که کاربر دیگر قصد ندارد عضو آن باشد به شدت مخالف استاندارد‌های طراحی تجربه کاربر UX بوده و یک مثال بد دیگر در این زمنیه است.
برای برطرف کردن مشکلات این مثال، عوض کردن جای دو گزینه Save و Delete در وایرفریم سمت چپ ساده‌ترین راه حل بوده و می‌تواند از تمایل کاربر برای حذف کردن چیزی کم کند. در وایرفریم سمت راست، کاربران باید بتوانند با استفاده از گزینه Confirm، همانند شکل زیر، تصمیم خود برای لغو عضویت را تایید کنند.
کار طراح تجربه کاربری UX چیست؟
به عنوان یک طراح تجربه کاربری UX، شما وظیفه دارید که محصولات و تکنولوژی را برای انسان قابل استفاده، لذت بخش و قابل دسترس کنید. طراحان تجربه کاربری UX عضوی از یک تیم تولید بزرگتر هستند و معمولا نقش پل را بین کاربر نهایی و تیم توسعه و تولید بازی می‌کنند. به عنوان یک طراح UX، این وظیفه شما است که مدافع منافع کاربر نهایی باشید؛ فرقی نمی‌کند که درحال طراحی یک محصول جدید با ویژگی‌های جدید باشید و یا هدف شما ایجاد تغییرات در محصولات قبلی است، به عنوان طراح User Experience همیشه باید آن چیزی که به نفع کاربر است و به تجربه بهتر کاربر نهایی کمک می‌کند را انتخاب کنید.
در برخی موارد، شما مسئول این هستید که مطمئن باشید محصول یا خدمت مورد نظر نیازهای تجاری کمپانی را پر می‌کند یا خیر. آیا این محصول یا خدمت با نظر مدیرعامل یا رئیس کمپانی همخوانی دارد؟ به افزایش فروش و جلب مشتریان وفادار کمک خواهد کرد؟ این‌ها سوالاتی هستند که طراح تجربه کاربری UX باید از خودش بپرسد.
با این حال، نوع پروژه‌ای که بر روی آن متمرکز خواهید شد غالبا به کمپانی که برای آن کار می‌کنید بستگی دارد. امکان دارد که به عنوان طراح تجربه کاربری UX، وظیفه طراحی وبسایت‌ها، اپلیکیشن‌های موبایل و نرم افزار، و حتی طراحی دستگاه‌های واقعیت افزوده و واقعیت مجازی بر عهده شما گذاشته شود. برخی طراحان دیگر همچنین بجای طراحی محصولات قابل مشاهده به طراحی سرویس براساس تجربه کاربری می‌پردازند که ازجمله آن‌ها می‌توان به طراحی سرویس برای اقامت در یک هتل یا طراحی تور مسافرتی اشاره کرد.
خدمت مرتبط: طراحی سایت آژانس مسافرتی
وظایف پایه طراح تجربه کاربری UX چیست؟
همانطور که عنوان شد، وظایف شما به عنوان یک طراح UX به کمپانی که در آن شاغل هستید بستگی دارد اما یک سری از وظایف پایه وجود دارد که تقریبا هر طراح تجربه کاربری در طول یک پروژه کاری آن‌ها را انجام می‌دهد. این وظایف به شرح زیر هستند:
• تحقیق درمورد کاربر
• معماری افراد و اطلاعات
• User flows و wireframes
• نمونه سازی و تست کاربری
تحقیق درمورد کاربر
مرحله اول در روند طراحی تجربه کاربری UX با شروع تحقیق در مورد کاربر نهایی شروع می‌شود. به طور کلی، طراح UX باید بداند که قصد طراحی برای چه کسی را دارد و چه کسانی به عنوان کاربر نهایی به کسب و کار وی مراجعه خواهند کرد. به عنوان مثال، تصور کنید که یک برند ساختگی فست فود به نام «فودیز» به کمپانی شما برای به روز رسانی سایت خود مراجعه می‌کند. شما به عنوان طراح UX باید بررسی کنید که وبسایت کنونی چه چیزهایی را ارئه می‌کند، با مشتریان آن‌ها مصاحبه کنید و همچنین رقبای آن‌ها را نیز آنالیز کنید و ببیند که این رقبا چه ویژگی‌های بد و یا خوبی را ارائه می‌کنند.
معماری افراد و اطلاعات
براساس تحقیقات و اطلاعاتی که به دست آمده، طراحان UX در برخی موارد باید شخصیت‌های تخیلی بسازند. این زمانی است که خیلی جزئی‌تر وارد روندی می‌شوید که هر کاربر در سایت شما طی خواهد کرد. به عنوان مثال، می‌توانید برای سایت فودیز پنج کاربر با اسامی، شغل، سن، جنسیت و علاقمندی‌های مختلف را ساخته و بررسی کنید که سایت شما به نیاز هرکدام از آن‌ها چگونه پاسخ خواهد داد.
سپس باید به سراغ محتوایی مورد نیاز و چگونگی معماری این محتوا بر روی سایت بروید. در این بخش که معماری اطلاعات نام دارد، شما بر روی منطقی‌ترین لایه و ساختار محتوا کار خواهید کرد. یک معماری اطلاعات خوب اطمینان حاصل می‌کند کاربر به راحتی چیزی که به دنبالش آمده را پیدا کرده و صریحا، بدون زحمت زیاد، از یک صفحه به صفحه بعدی برود.
User flows و wireframes
طراحان UX از یک سری از ابزارها برای روی کاغذ آوردن مسیری که کاربر برای رسیدن به کالا یا محصول مورد نظرش طی می‌کنند استفاده می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به user flows و wireframes اشاره کرد. user flows درواقع فلوچارته‌های پایه‌ای هستند که تمام مسیر طی شده توسط کاربر را به تصویر می‌کشند. درحالی که user flows تمام مسیر کاربر را به تصویر می‌کشند، وایرفریم‌ها خروجی‌های دو بعدی از یک مرحله و یا یک صفحه خاص را نمایش می‌دهند.
نمونه سازی و تست کاربری
بعد از کشیدن نقشه طراحی خود، باید یک نمونه اولیه از محصول را به مرحله تست کاربری ببرید. نمونه اولیه شما یک نسخه کوچک شده از محصول نهایی است. این نمونه می‌تواند یک نسخه طراحی شده روی کاغذ، و یا حتی یک نمونه واقعی‌تر باشد.
تست نمونه اولیه توسط کاربران نهایی می‌تواند کم و کاستی‌های سیستم طراحی شده شما را برایتان نمایان کرده و شما را به برطرف کردن آن‌ها وادار سازد. تست نمونه اولیه طی چندین مرحله صورت خواهد گرفت و پس اینکه طراحی نهایی برای تولید محصول نهایی تایید شد، طراحان UX بر روی مراحل ساخت نیز نظارت خواهند تا مطمئن شوند تمام جزئیات طراحی آن‌ها در محصول نهایی در نظر گرفته می‌شود.
یک طراح تجربه کاربری UX چه مهارت‌هایی باید داشته باشد؟
با توجه به اینکه وظایف متنوعی بر عهده طراحان تجربه کاربری UX قرار می‌گیرد، این افراد باید با تسلط بر مهارت‌های مختلف برای مواجهه با این وظایف آماده باشند. علاوه بر مهارت‌های تکنیکی مثل وایرفریمنیگ، نمونه سازی و تفسیر داده‌ها و بازخورده‌‌ها، طراحان UX باید بر یک سری مهارت‌های «نرم » نیز مسلط باشند.
سازگاری، ارتباطات، همدلی، حل مسئله و کار گروهی از جمله مهارت‌های نرم مهم هستند. یک طراح تجربه کاربری UX باید بتواند به صورت فعال با افراد اطراف خودش، از مشتری و توسعه دهندگان گرفته تا کابر نهایی، ارتباط برقرار کرده و با استفاده از آنالیز اطلاعاتی که از ارتباط با این افراد به دست می‌آورد بهترین تصمیمات را اتخاذ کند.
علاوه بر این، طراحان UX باید دانش تجاری خوبی نیز داشته باشند؛ بسیار مهم است که هم با اهداف کمپانی آشنا بوده و هم از نیازهای کاربر آگاهی داشته باشید زیرا فراموش نکنید که شما به عنوان یک طراح UX پل بین کمپانی خود و مشتریان هستید.
خدمت مرتبط: طراحی سایت تجاری
کلام آخر
طراحی تجربه کاربری UX یکی از مهم‌ترین مفاهیم در تولید هر محصول و بویژه محصولات دیجیتال مثل طراحی سایت و ساخت فروشگاه اینترنتی است. این مفهوم بر مسیری که کاربر برای رسیدن به محصول یا خدمات مورد نظر خود طی می‌کند متمرکز بوده و در یک حالت ایده آل، باید به گونه‌ای طراحی شود که کاربر با صرف کم‌ترین زمان و در آسوده‌ترین حالت ممکن به هدف نهایی خود برسد.
وظیفه طراحی تجربه کاربری UX بر عهده طراحان UX است. این افراد وظیفه دارند تا تکنولوژی را برای کاربر قابل درک کنند. طراحان UX در مرحله اول باید به تحقیق در مورد کاربر نهایی خود بپردازند و سپس با استفاده از آنالیز اطلاعات جمع آوری شده از این تحقیقات با بهره‌گیری مهارت‌های خود یک طرح مناسب که کم‌ترین کم و کاستی را در خود جای می‌دهد ارائه کنند.
در این مطلب سعی کردیم تا به طور کامل مفهوم طراحی تجربه کاربری UX را مورد بررسی قرار داده و هچنین به وظایف و مهارت‌های لازم طراحان UX اشاره کنیم که امیدواریم مورد توجه‌تان قرار گرفته باشد. نظر شما در مرود طراحی تجربه کاربری UX چیست؟ آیا سابقه کار به عنوان یک طراح UX را دارید؟ به نظر شما طراحی UX تا چه اندازه در بحث طراحی سایت حائز اهمیت است؟ مثل همیشه می‌توانید دیدگاه خود را در پایین همین پست و در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.
منبع: careerfoundry.com
آخرین دیدگاه‌ها